W dniu 18 grudnia 2014 roku o godz. 16.30 odbył się wykład dr Elizy Walczak adiunkt Gabinetu Monet i Medali Muzeum Narodowego w Warszawie pt. „Damnatio memoriae a świadectwa monetarne„.

Damnatio memoriae a świadectwa monetarne

Damnatio memoriae (łac. potępienie pamięci) – w starożytnym Rzymie kara nakładana za przestępstwa przeciwko ludowi rzymskiemu, a polegająca przede wszystkim na wymazaniu skazanego z pamięci, zakazie noszenia jego nazwiska przez potomków i na zniszczeniu jego wszelkich wizerunków.

W okresie cesarstwa potępienie pamięci stosowane było wobec szczególnie znienawidzonych cesarzy. Pierwszym cesarzem, którego spotkała ta kara był Kaligula, potem dotknęła m.in. Nerona, Domicjana czy Maksymina Traka wraz z synem. Przy czym niektórzy, jak Kommodus czy Gordian II, z czasem byli rehabilitowani przez późniejszych następców.

Po uchwaleniu przez senat damnatio memoriæ posągi potępionego cesarza rozbijano, niszczono jego postacie i portrety na malowidłach czy freskach, a imię skuwano ze wszystkich inskrypcji i wymazywano z wszelkich dokumentów.

Niekiedy, jak w przypadku Gety, młodszego syna cesarza Septymiusza Sewera, zniszczenia objęły nawet wizerunki na monetach, czego przykładami są dwie brązowe monety prowincjonalnorzymskie ze zbiorów Gabinetu Monet i Medali w Muzeum Narodowym w Warszawie.

MNW poz. NPO 60329

MNW poz. NPO 60328

Obie wybite zostały w mennicy Stratonicea w Karii przez Karakallę i Getę w latach 197-211. Po zamordowaniu Gety w początkach 212 roku i ogłoszeniu jego damnatio memoriae przez Karakallę na obydwu monetach zniszczono jego wizerunek usuwając po jednym popiersiu.
Więcej na ten temat damnatio memoriae można przeczytać w Eliza Walczak, Damnatio memoriae Gety na monetach ze zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie, Warszawski Pamiętnik Numizmatyczny 2 (2013), s. 9-19.